euskalkultura.eus

San Frantzisko, AEB. San Frantziskoko Basque Cultural Center-en  hitzaldia eman zuen iragan ostiralean Oscar Alvarez Gila historialariak eta Hollywood eta euskal immigranteen arteko harremanaz mintzatu zen. Zehazki, AEBetako pelikuletan eta telebistako fikzioetan euskal immigranteen irudia zein den ikertzen ari da Alvarez, eta ikerketaren emaitza batzuk aurreratu zituen.

Duela bi urte hasi zuen ikerketa, ikasturte batez Renoko Center For Basque Studies-en irakasle gonbidatua izan zenean eta dagoeneko 110 ikusentzunezko aztertu ditu. "Ez dira asko euskal immigrazioaren gaian bakarrik zentraturik dauden pelikulak. Agian etapa osoan hamarren bat izango dira. Gehienetan euskal pertsonaiak sekundarioak dira, baina irudiaren ikerketa bat egiteko interesgarriak dira", azaldu dio Euskalkultura.com-i.

Good guys-ak izatetik terrorista izatera

Lehendabiziko pertsonaia euskal-amerikarra uste baino beranduago hasten dela dio Alvarezek, "1916ko filme mutu batean, hain zuzen". Harrezkero euskal immigranteak gehienbat western-etan agertzen dira, gutxienez 1980ko hamarkadara arte. Lau estereotipo nagusi aurkitu ditu Alvarezek: "artzainak, ardogileak, pilotariak eta terroristak." Horixe izan zen hitzaldiaren izenburua, eta ziurrenik izenburu hori izango du ikerketa burutzen duenean argitaratuko duen liburuak.

Euskaldunen eboluzioa estatubatuar filmeetan interesgarria izan dela dio ikerleak. "1980ko hamarkada arte, euskaldunak batez ere artzain zintzoak ziren. Pelikuletan askotan egiten den bereizketa manikeo horretan --alde batean onak, oso onak, eta bestean gaiztoak-- euskaldunak normalean good guys-en aldean agertzen dira. Hau guztia 1984tik aurrera aldatu egiten da. 1984an lehendabiziko aipamena egiten da Ameriketan dagoen euskal terrorista bati buruz. Hortik aurrera irudi dominantea txarra izan da, eta Dorre Bizkien atentatuaz geroztik, are txarragoa. Azken 6 urteetan urtero egon da gutxienez telesail amerikar bat euskal terrorista baten aipamenarekin. Eta ez hori bakarrik, askotan Al-Kaeda eta horrelakoekin parekatuz".

Euskaldunak, Frantziatik datozen mexikar

Alvarezen esanetan pertsonaiak fisikoki irudikatzeko orduan "oso gauza xelebreak" ikusten dira. "Hasteko, nabaritzen da zelako zailtasunak izan dituzten pelikulagileek euskal pertsonaien estereotipo bat definitzeko. Ezjakintasunagatik, oso euskaldun gutxi baitzeuden AEBetan eta gainera bakarrik oso toki konkretuetan zeuden, beraz euskaldunak ez ziren ezagunak hortik kanpo".

1940ko hamarkada arte euskaldunek ez dute inongo berezitasunik erakusten pelikuletan, "mainstream dira, inongo berezitasunik gabe, baina 1950eko hamarkadatik aurrera irudi folkloriko bat estereotipatzen da", dio historialariak. "Laburbitzeko, esan daiteke pelikuletako euskalduna --1950etik 1985ra arte-- horrela definitzen dela: txapela eta abarkak janzten dituena. Frantziatik datorren mexikano bat. Euskal Herria, nonbait, Mexiko eta Paris artean aurkitzen den zerbait da".

1980ko hamarkadatik aurrera irudi folklorikoa desagertu egiten da, gutxienez janzkerari dagokionez, baina ez Latinoamerikako kulturarekin nahastea. "Azkenengo hamarkadetan, gainera, Frantziaren aipamenak ia desagertu dira, beraz Euskal Herria nonbait Latinoamerikako tokiren batean kokatzen da".

Pertsonaia berria: sukaldaria

Azkenik, Alvarez Gilak azken urteetan pertsonaia positibo bat agertu dela azaltzen du: sukaldaria. "Egun euskal pertsonaia dominantea terrorista da. Hori ez da batere onuragarria euskal irudiarentzat. Baina badago ere azkenengo urtean beste bosgarren estereotipo bat, jaiotzen ari dena. Eta hau oso positiboa da: euskal sukaldaritzari lotua da, Amerikako euskal jatetxeak, Basque food eta holakoak. Eta hemen irudia guztiz kontrakoa da, positiboa. Beraz ea etorkizunean terrorista gutxiago eta sukaldari gehiago agertzen den pelikuletan", amaitzen du.